Monday, 29 Apr 2024

Giới khởi sinh là gì? Vai trò và đặc điểm của giới khởi sinh

Là Gì Nhỉ – Khám phá bí ẩn của giới khởi sinh

Giới khởi sinh, một trong năm giới phân loại sinh học, được Haeckel khám phá và đề xuất trong hệ thống giới. Đồng hành cùng Laginhi.com, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về giới khởi sinh là gì thông qua bài viết này. Điều gì đã khiến giới khởi sinh trở nên đặc biệt và quan trọng đến như vậy? Hãy cùng chúng tôi khám phá sâu hơn về vai trò và đặc điểm độc đáo của giới khởi sinh trong thế giới đa dạng của sinh học. Hãy cùng nhau bắt đầu hành trình khám phá này và khám phá những điều thú vị đằng sau giới khởi sinh!

Khái niệm về giới khởi sinh

Các loài sinh vật thuộc giới khởi sinh, hay còn gọi là Monera, có cấu trúc tế bào chủ yếu là những tế bào nhân sơ, với kích thước rất nhỏ từ 1 đến 3μm. Chúng là những sinh vật rất nhỏ bé trong thế giới tự nhiên.

Thuật ngữ “Prokaryote” hoặc “Eukaryote” cũng được sử dụng để mô tả chúng, dựa trên cấu trúc đặc biệt của tế bào nhân sơ. Môi trường sống của giới khởi sinh rất đa dạng, chúng có thể tồn tại trong đất, nước, hoặc thậm chí trong không khí…

Chiếm lĩnh trái đất từ khoảng 3,5 tỷ năm trước, giới khởi sinh đại diện cho nhóm các sinh vật đầu tiên xuất hiện trên hành tinh này và đã đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, sau đó chúng đã trải qua quá trình tiến hóa theo một hướng phát triển riêng.

Các sinh vật thuộc giới khởi sinh, còn được biết đến với tên gọi Monera
Các sinh vật thuộc giới khởi sinh, còn được biết đến với tên gọi Monera

Lịch sử

Ban đầu, quá trình phân loại các loài sinh vật đơn giản như động vật, thực vật và khoáng vật được thực hiện theo cách truyền thống. Tuy nhiên, khi kính hiển vi trở nên phổ biến, những nỗ lực mới được đề ra để phân loại vi sinh vật, với mục tiêu nhóm chúng vào giới thực vật hoặc động vật.

Đọc thêm:  Bột phô mai là gì? Dinh dưỡng và cách làm bột phô mai đơn giản

Vào năm 1866, Ernst Haeckel đã mở rộng hệ thống này bằng cách đề xuất thêm giới Protista và Monera. Tuy nhiên, sau này, người ta nhận thấy rằng hệ thống của Haeckel, đặc biệt là giới Protista, quá phức tạp và không thể coi là một cách phân loại chính xác.

Năm 1969, Robert Whittaker đã công bố một hệ thống mới bao gồm năm giới. Hệ thống này sắp xếp các sinh vật đơn bào chủ yếu vào Monera (có nhân sơ) hoặc Protista (có nhân chuẩn). Ba giới còn lại trong hệ thống của Whittaker bao gồm Fungi, Animalia và Plantae (có nhân chuẩn).

Đến năm 1969, Robert Whittaker đã công bố một hệ thống mới bao gồm năm giới
Đến năm 1969, Robert Whittaker đã công bố một hệ thống mới bao gồm năm giới

Giới khởi sinh bao gồm những gì?

Hệ thống phân loại ban đầu của giới khởi sinh tập trung chủ yếu vào sinh vật có cấu trúc tế bào là nhân sơ, được chia thành hai nhóm chính: Vi khuẩn (Bacteria) và Vi khuẩn cổ (Archaea). Hai nhóm này không có quan hệ gần gũi với nhau, dẫn đến việc phân chia giới khởi sinh thành ba vực riêng biệt: Vi khuẩn, Vi khuẩn cổ và Eukarya.

  • Vi khuẩn – Bacteria: Loại vi khuẩn thực sự thường sống trong môi trường của con người hoặc xung quanh nó. Chúng chiếm phần lớn số lượng vi khuẩn mà con người tiếp xúc hàng ngày, như Escherichia coli, Salmonella,… Có khoảng 5×103 loài vi khuẩn trên Trái đất.
  • Vi khuẩn cổ – Archaea: Sống trong môi trường khắc nghiệt như suối nước nóng có nồng độ axit cao hoặc sâu dưới các lớp băng ở Bắc Cực. Có gen và các con đường trao đổi chất gần gũi với sinh vật nhân thực, đặc biệt là các enzyme. Khai thác nguồn năng lượng từ các hợp chất hữu cơ, amoniac, ion kim loại và khí hydro.
  • Sinh vật nhân thực – Eukarya: Một vực riêng biệt trong hệ thống ba vực được phân chia gần đây, không thuộc giới khởi sinh. Kích thước lớn hơn khoảng 10 lần so với sinh vật nhân sơ. Cấu trúc khác biệt hoàn toàn so với sinh vật nhân sơ, có các cấu trúc tế bào phức tạp được chia nhỏ để thực hiện các hoạt động trao đổi chất riêng biệt.
Hệ thống phân loại ban đầu của giới khởi sinh tập trung chủ yếu vào sinh vật có cấu trúc tế bào là nhân sơ
Hệ thống phân loại ban đầu của giới khởi sinh tập trung chủ yếu vào sinh vật có cấu trúc tế bào là nhân sơ

Giống nhau

Vi khuẩn và vi khuẩn cổ có một số điểm tương đồng như sau:

  • Hình dáng giống nhau.
  • Đều là một dạng sống rất nhỏ.
  • Archaea và vi khuẩn đều là vi sinh vật.
  • Cả hai đều là sinh vật nhân sơ.
  • Cả hai đều không có các bào quan và nhân có màng bao bọc.
Đọc thêm:  Mashup là gì? Phân biệt Mashup với Liên khúc và Medley
Archaea và vi khuẩn đều là vi sinh vật
Archaea và vi khuẩn đều là vi sinh vật

Khác biệt giữa Vi Khuẩn và Archaea

Dù giống nhau về mặt một số điểm cơ bản, Vi Khuẩn và Archaea vẫn tồn tại những khác biệt quan trọng:

  • Vi Khuẩn, đây là một nhóm vi sinh vật đơn bào thuộc miền vi khuẩn.
  • Archaea, còn được biết đến với tên gọi Vi Khuẩn Cổ, là một nhóm vi sinh vật đơn bào thuộc Domain Archaea. Quá trình phân chia tế bào của vi khuẩn không trải qua các giai đoạn riêng lẻ như Archaea.
  • Vi Khuẩn thường có RNA polymerase đơn giản hơn so với Eukarya.
  • Ngược lại, Archaea có nhiều RNA polymerase bổ sung tương tự như Eukarya.
Vi Khuẩn thường có RNA polymerase đơn giản hơn so với Eukarya
Vi Khuẩn thường có RNA polymerase đơn giản hơn so với Eukarya

Đặc Điểm của Giới Khởi Sinh

Giới khởi sinh phân biệt bản thân bằng một số đặc trưng độc đáo so với các nhóm sinh vật khác:

  • Cấu trúc tế bào đơn giản, gồm ba lớp chính bao gồm màng sinh chất, tế bào chất và vùng nhân. Một số loài có thể có thêm thành tế bào, vỏ nhầy, roi và lông.
  • Kích thước của các loài trong giới này rất nhỏ.
  • Phong phú về phong cách sống: Giới này tồn tại theo nhiều cách khác nhau như hoại dưỡng, tự dưỡng, kí dưỡng và quang dưỡng.
  • Sinh sống trong môi trường đa dạng, có thể tồn tại ở mọi nơi, bao gồm cả môi trường cực độ như hồ mặn, suối nước nóng, hoặc thậm chí môi trường axit và hầm băng.
Kích Thước của Các Loài Trong Giới Này Rất Nhỏ
Kích Thước của Các Loài Trong Giới Này Rất Nhỏ

Vai Trò của Giới Khởi Sinh

Giới khởi sinh đóng vai trò quan trọng trong sinh vật nhỏ, đặc biệt là giáp xác nhỏ như trùng roi hay trùng biến hình. Chúng không chỉ cung cấp thức ăn cho những sinh vật này mà còn góp phần quan trọng vào lĩnh vực địa chất. Việc cân bằng vi lượng trong đất và quá trình hình thành khoáng chất đều phụ thuộc vào sự hiện diện của giới khởi sinh. Đây cũng là đối tượng chính trong các nghiên cứu di truyền học, đồng thời ảnh hưởng đến sự phát triển của môi trường sống xung quanh.

Giới khởi sinh là một trong năm giới phân loại sinh học được Haeckel tìm thấy và đề xuất vào hệ thống giới. Hôm nay, hãy cùng tìm hiểu về giới khởi sinh trong bài viết này.

Câu hỏi thường gặp

Câu 1: Các tiêu chí cơ bản để phân chia các sinh vật thành hệ thống 5 giới bao gồm: A. Khả năng di chuyển, cấu tạo cơ thể, kiểu dinh dưỡng B. Loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể, kiểu dinh dưỡng C. Cấu tạo tế bào, khả năng vận động, mức độ tổ chức cơ thể D. Trình tự các nucleotit, mức độ tổ chức cơ thể

Đọc thêm:  Lên men là gì? Quy trình và các phương pháp phổ biến nhất

Đáp án chính xác là B. Vì những tiêu chí cơ bản để phân chia các sinh vật thành hệ thống 5 giới bao gồm: loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể, kiểu dinh dưỡng.

Câu 2: Đâu không phải tiêu chí cơ bản của hệ thống phân loại 5 giới: A. Khả năng di chuyển B. Loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể C. Mức độ tổ chức cơ thể D. Kiểu dinh dưỡng

Đáp án chính xác là A. Vì những tiêu chí cơ bản của hệ thống 5 giới bao gồm loại tế bào, mức độ tổ chức cơ thể, kiểu dinh dưỡng.

Câu 3: Giới khởi sinh gồm: A. Virut và vi khuẩn lam B. Nấm và vi khuẩn C. Vi khuẩn và vi khuẩn lam D. Tảo và vi khuẩn lam

Đáp án chính xác là C. Vì Giới khởi sinh gồm vi khuẩn và vi khuẩn lam.

Câu 4: Điểm đặc trưng nhất của các sinh vật trong giới khởi sinh là A. Nhân sơ B. Nhân thực C. Sống kí sinh D. Sống hoại sinh

Đáp án chính xác là A. Vì giới khởi sinh gồm vi khuẩn, vi khuẩn lam,… chúng có điểm đặc trưng nhất của các sinh vật trong giới khởi sinh là cơ thể đơn bào (Sinh vật nhân sơ)

Câu 5: Giới nguyên sinh bao gồm A. Vi sinh vật, động vật nguyên sinh B. Vi sinh vật, tảo, nấm, động vật nguyên sinh C. Tảo, nấm, động vật nguyên sinh D. Tảo, nấm nhầy, động vật nguyên sinh

Đáp án chính xác là D. Vì giới nguyên sinh bao gồm: tảo, nấm nhầy, động vật nguyên sinh.

Tóm tắt

Giới khởi sinh bao gồm các sinh vật như vi khuẩn và vi khuẩn cổ, có cấu trúc tế bào đơn giản. Chúng tồn tại trong môi trường đa dạng như đất, nước, và không khí. Hệ thống phân loại ban đầu tập trung vào vi khuẩn và vi khuẩn cổ. Các đặc điểm của giới khởi sinh bao gồm kích thước nhỏ, đa dạng về phong cách sống, và khả năng sống trong môi trường khắc nghiệt.

Giới khởi sinh đóng vai trò quan trọng trong cân bằng sinh thái và nghiên cứu di truyền học. Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về giới khởi sinh và tạo động lực khám phá thêm về chủ đề này.