Khám phá bí ẩn của Tham Sân Si thông qua lăng kính triết lý Phật Giáo sẽ khiến bạn rõ ràng hơn về tầm quan trọng của việc chấm dứt sự ganh tỵ và ham muốn vô đáy. Đến với Là Gì Nhỉ, bạn sẽ hiểu rõ hơn về bản chất của Tham Sân Si, từ đó trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết để chiến thắng chúng, tạo nên cuộc sống an lành và hạnh phúc hơn.
**Tham Sân Si là gì?**
Bạn đang xem: Tham sân si là gì? Cách chế ngự tham sân si theo Đạo phật
Bạn có hiểu được ý nghĩa của Tham Sân Si không? Trong triết lý Phật giáo, Tham Sân Si đại diện cho Tam độc. Đây là khái niệm chỉ ba trạng thái tinh thần cực kỳ có hại đối với mọi sinh linh. Đây cũng là / gốc của khổ đau và bất hạnh của con người, vì tâm Tham Sân Si là nguyên nhân tạo ra nghiệp ác tồn tại dưới dạng tiền định, mắc kẹt tâm thức.
Tham Sân Si đơn giản là sự thèm khát vô độ. Như một cơn giận dữ, nóng nảy, là sự hận thù hoặc cảm giác không hài lòng, u tối, mù quáng, không biết phân biệt được điều nào là đúng, là tốt, là xấu, là sai.
Tham là gì?
Theo lời dạy của Phật, / gốc của mọi nỗi đau trên đời xuất phát từ ba điều: tham, sân, si. Trong số đó, tham được xem là nguyên nhân hàng đầu, dù ai cũng không tránh khỏi ham muốn. Tham mọc lên kèm theo sân hận, khiến con người mê muội và lạc trong bóng tối, từ đó tạo ra những hậu quả tiêu cực.
Theo triết lý Phật pháp, tham là trạng thái đắm chìm, ham muốn và cuồng nhiệt với một điều gì đó. Tinh thần của sự tham áp đảo ở trong 5 nhu cầu cơ bản của con người: tiền bạc (có giá trị), hình dáng (ngoại hình), danh tiếng (sự nổi tiếng), thức ăn (được cung cấp thức ăn) và giấc ngủ (thời gian nghỉ ngơi).
<pKhi ham muốn vượt qua mức bình thường về bất kỳ trong số những điều này, con người sẽ phát triển lòng tham, thể hiện bằng hành động và lời nói của mình.
Lòng tham được chia thành 3 loại cụ thể:
- Tham về tài sản là ham muốn về những vật chất như tiền bạc, tài sản, nhà cửa hoặc phương tiện giao thông.
- Tham về thể xác là ham muốn về cơ thể như ham muốn vẻ đẹp, ham muốn tình dục.
- Tham quyền lực là ham muốn về quyền lực, sự nổi tiếng và vị thế.
Mặc dù vậy, lời dạy của Phật về lòng tham đã khẳng định rằng, tham lam không phải là bản chất con người. Người sinh ra với tâm hồn trong sáng và tốt lành. Sự tham lam dần dần phát triển thông qua thời gian và những sự kiện mà mỗi người trải qua. Ai không biết kiểm soát lòng tham, nó sẽ lớn dần và dẫn dắt đến những hành động không đúng. Phật nói: “Lòng tham lớn thì phúc đức suy tàn”. Vì sao? Bởi tham thường đi cùng với tội ác. Người ham muốn sẽ tự tạo ra hành động xấu để thỏa mãn ham muốn của mình.
Sân là gì?
Bạn thường nghe câu “Giận quá mất khôn”, đó chính là chỉ Sân. Sân là sự giận dữ vượt ngoài tầm kiểm soát, suy nghĩ ghi thù, hận khi không được vừa lòng, với những việc làm hay lời nói của người khác với bạn.
Sám hối là gì? Cách sám hối và ý nghĩa của việc sám hối
Nếu khởi / của Tham là từ nhu cầu và mong muốn thì Sân bắt / từ lòng yêu thích “cái tôi” hay thích “cái của tôi”. Khi người khác có lời nói, hành động liên quan trực tiếp tới “cái tôi” nhưng lại không phải là mong muốn, ý thích của bạn sẽ sinh ra giận giữ và sinh lòng oán ghét.
Ví dụ như trong một câu chuyện, nếu người ta chê bai một ai đó không phải là bạn, bạn sẽ không giận dữ hay khó chịu tức là “vô sân” nhưng nếu ai đó khiển trách, bình phẩm về bạn hoặc những điều thuộc về bạn thì bạn sẽ không vui, cảm thấy khó chịu, tức giận.
Sân giận không chỉ tổn hại tới tim mạch mà còn làm tâm trí của bạn bị u mê, bất ngộ, không tỉnh táo để phân biệt được đúng – sai, nên hay không nên làm, dễ sinh lòng oán thù với người khác từ đó mà gieo nghiệp ác.
Khái niệm “Si” là gì?
Khái niệm “Si” tương đương với sự si mê, vô minh, và u tối. Người bị ảnh hưởng bởi tính vô minh thường thiếu sáng suốt, không suy xét một cách đúng đắn và không thể nhận biết chính xác giữa việc đúng và sai, tốt và xấu, lợi hay hại. Điều này dẫn đến hành vi sai trái, có thể gây hại cho bản thân cũng như người khác. Trong nền văn hóa, trạng thái vô minh thường được liên kết với các thuật ngữ “dại” hoặc “ngu”.
Ảnh hưởng của vô minh làm che ô trí tuệ, khiến con người mất khả năng nhìn nhận đúng mức các vấn đề nội tại mà họ đang phải đối mặt. Điều này khiến các thói quen xấu tăng lên và cuối cùng đưa họ vào vòng luẩn quẩn của tội lỗi.
“Si” có thể thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau, bao gồm tư duy, hành động cá nhân và quan điểm về thế giới xung quanh. Tóm lại, “Si” có thể được phân chia thành ba loại chính:
- Mất khả năng nhận biết hay thấu hiểu các nguyên tắc đạo đức và chuẩn mực xã hội.
- Mất khả năng phân biệt điều tốt và xấu, đúng và sai, phù hợp và không phù hợp.
- Mất khả năng tự soi chiếu và nhận ra bản thân mình về tâm hồn, trí tuệ và thể chất. Hay nói cách khác, chỉ coi trọng bản thân mình và luôn đặt mình lên hàng đầu.
Vô thường là gì? Vô thường có ý nghĩa như thế nào trong triết học Phật giáo?
Tại sao cần buông bỏ Tham Sân Si?
Xem thêm : Satoshi là gì? 1 Bitcoin bằng bao nhiêu Satoshi?
Theo phân tích, cuộc sống Tham Sân Si chính là / gốc của mọi đau khổ, lo lắng và bất hạnh mà con người phải chịu đựng trong quãng đời này.
Đi qua những sóng gió của cuộc đời, lòng tham trong con người mọc lên và phát triển theo từng năm tháng. Khi cám dỗ bởi lòng tham, con người thường sẽ tham lam và tự vong vào những ý định, hành động mâu thuẫn với xã hội xung quanh. Từ đó, để đạt được những gì mình mong muốn và khao khát, con người sẽ dấn thân vào hành vi xấu để thỏa mãn lòng tham của mình.
Ví dụ, khi nhìn thấy người khác giàu có, có tài sản, nếu không kiềm chế được lòng tham, ý nghĩ cướp đoạt có thể nảy sinh, thúc đẩy việc hại người khác để chiếm đoạt tài sản của họ để tự mình trở nên giàu có. Dù có được điều ấy, lo lắng mất mát lại liên tục ám ảnh, cuộc sống không thể trở nên hạnh phúc và thỏa đáng.
<pDo đó, lòng tham càng lớn, càng dễ dẫn đến những hành vi, suy nghĩ sai lầm, hại người cũng chính là hại bản thân, gieo những hậu quả tiêu cực và đắng cay. Vì thế, câu ngạn ngữ "Tham thì thâm" hiểu rõ nghĩa: đầu càng tham, phúc đức càng tiêu tan.
Sân là cơn giận dữ, khi tức giận, tác động xấu đầu tiên lại tác động vào chính bản thân chúng ta, từ đó gây tổn thương cho sức khỏe, gan thận và dẫn đến bệnh tim, đột quỵ. Sự giận dữ chỉ làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn, không giải quyết được mà còn làm tình hình trở nên tồi tệ hơn, đó chính là tổn thương bản thân và người khác, dẫu không tổn thương người khác, mình cũng chịu hậu quả về phần cá nhân.
Người không Tham Sân Si, tâm không lo âu, không tranh giành, không căng thẳng, có thể đạt tới trạng thái bình yên, từ bi, đó chính là / gốc của việc gieo hạt hạnh phúc, để sau này thu hoạch những trái ngọt, hương thơm.
Còn Si mê chính là sự vô minh, dùng cảm tính để đánh giá, không hiểu biết rõ bản chất. Điều này dễ dẫn đến cám dỗ, sai lầm, thiếu tỉnh táo để ra quyết định phù hợp, dẫn đến những khoảng thời gian đen tối và hậu quả xấu trong nhiều kiếp tiếp theo.
Để trở nên tốt hơn, trước hết cần từ bỏ Tham Sân Si, không thấy ghen tị, không để bản thân rơi vào vòng xoáy của lòng tham không đáy. Muốn hạnh phúc, trước tiên cần học cách kiểm soát, không căng thẳng, không sân – si với người, với cuộc sống.
Khái niệm về cuộc sống: Ảnh hưởng của triết lý Phật giáo tới cộng đồng Việt Nam
Quan điểm về Tham Sân Si trong Phật Giáo cho rằng, nếu chúng còn tồn tại thì chúng sinh còn khổ đau. Hãy cùng chúng mình luận giải chi tiết về thế nào là Tham Sân Si, Tham Sân Si là gì để nhận diện chính xác chúng từ đó biết cách chế ngự, buông bỏ Tham Sân Si để có cuộc sống tốt đẹp hơn.
Tham Sân Si là gì?
Bạn có hiểu được Tham Sân Si có nghĩa là gì không? Trong thế giới quan của Đạo Phật, Tham Sân Si chính là Tam độc. Đây là khái niệm chỉ 3 trạng thái tinh thần cực kì có hại của mọi chúng sinh. Đây cũng chính là khởi / cho những khổ đau và bất hạnh của con người bởi tâm Tham Sân Si là căn nguyên tạo nên nghiệp ác tồn tại dưới dạng tiền định khiến tâm thức bị trói buộc.
Tham Sân Si nói đơn giản là sự ham muốn thái quá. Như một cơn giận dữ, nóng nảy, là sự hận thù hay đó cũng chính là sự không vừa ý, không hài lòng hay sự u tối, không biết suy xét đâu là thiệt hơn, tốt xấu, phải trái.
Tham là gì?
Phật dạy: “Nguồn cội của mọi khổ đau trên đời đều từ 3 điều mà ra: tham, sân, si”. Trong đó, tham đứng hàng đầu, tuy nhiên đã là con người thì ai cũng có lòng tham. Từ chữ tham mới nổi lên sân hận, khiến con người si mê u tối, từ đó gây nên nghiệp ác.
Theo Phật pháp, tham là sự đắm say, ham muốn, đam mê một điều gì đó. Cốt lõi của lòng tham nằm ở 5 nhu cầu cơ bản của con người: Tài (tài sản có giá trị), sắc (hình thức bên ngoài), danh (tiếng tốt, sự nổi tiếng), thực (được ăn uống), thùy (ngủ nghỉ).
Khi ham muốn về 1 trong những thứ này dâng lên cao hơn mức bình thường, con người sẽ nảy sinh lòng tham được hiển hiện ra ngoài bằng những hành động, lời nói của mình.
Tham có 3 loại sau:
- Tham về tài vật tức là lòng tham về những thứ vật chất, tiền tài, nhà cửa hay là xe cộ, đất đai…
- Tham sắc dục là lòng tham về thân thể như tham sắc đẹp, ham muốn x.á.c thịt.
- Tham danh vọng là lòng tham về quyền lực, sự nổi tiếng, chỗ đứng.
Thế nhưng, lời Phật dạy về lòng tham đã khẳng định rằng, tham lam không phải là bản chất của con người. Nhân chi sơ, tính bản thiện. Con người sinh ra vốn thuần khiết như tờ giấy trắng với trái tim thuần hậu và thiện lương. Lòng tham lớn dần lên theo năm tháng, qua những sự kiện mà mỗi người gặp phải. Người không biết tiết chế lòng tham thì nó cứ lớn dần mãi lên, đưa lối dẫn đường đến những hành động sai trái. Phật nói: “Lòng tham càng lớn thì phúc đức lại càng tiêu tán”. Vì sao? Tham thường sẽ đi liền với ác. Người tham muốn đoạt được thứ mà mình muốn, dễ sinh ra làm điều ác để thỏa mãn.
Sân là gì?
Chúng ta vẫn thường nghe câu “Giận quá mất khôn”, đó chính là chỉ Sân. Sân là sự giận dữ vượt ngoài tầm kiểm soát, suy nghĩ ghi thù, hận khi không được vừa lòng, với những việc làm hay lời nói của người khác với mình.
Nếu khởi / của Tham là từ nhu cầu và mong muốn thì Sân bắt / từ lòng yêu thích “cái tôi” hay thích “cái của tôi”. Khi người khác có lời nói, hành động liên quan trực tiếp tới “cái tôi” nhưng lại không phải là mong muốn, ý thích của ta sẽ sinh ra giận giữ và sinh lòng oán ghét.
Sân giận không chỉ tổn hại tới tim mạch mà còn làm tâm trí của ta bị u mê, bất ngộ, không tỉnh táo để phân biệt được đúng – sai, nên hay không nên làm, dễ sinh lòng oán thù với người khác từ đó mà gieo nghiệp ác.
Si là gì?
Xem thêm : Diop là gì? Chỉ số Diop có ý nghĩa gì? Cách đổi Diop sang độ?
“Si” là si mê, vô minh, u tối. Người vô minh không thể sáng suốt, không suy xét được hiểu biết đúng lẽ phải, đúng sự thật để phán đoán việc này hay dở, tốt xấu, lợi hại… nên mới làm những điều tội lỗi, có hại cho mình và người. Si, vô minh theo thế tục có thể gọi là “dại” hay “ngu”.
Vô minh che lấp tâm trí, làm cho con người ta không còn nhìn thấy được những điều đang gặm nhấm từ bên trong con người khiến các thói hư tật xấu ấy sẽ tăng dần và cuối cùng đưa con người ta vào con đường tội lỗi triền miên.
Si được biểu hiện ở rất nhiều khía cạnh khác nhau từ tâm tưởng, hành động của bản thân đến cách nhìn, cách nghĩ về thế gian. Một cách chung nhất thì Si có thể được chia thành 3 loại:
- Mất đi khả năng nhận biết hay thấu hiểu các đạo lý làm người, đạo đức và quy chuẩn chung của xã hội.
- Mất đi khả năng nhận biết về bản chất mọi chuyện là tốt hay xấu, đúng hay sai, phù hợp hay chưa phù hợp.
- Mất đi khả năng tự soi xét hay nhận diện về tâm, trí và thân của bản thân mình. Nói một cách khác là chỉ biết đến mình, luôn cho mình là nhất.
Tại sao phải buông bỏ Tham Sân Si?
Như trên đã phân tích, cuộc đời Tham Sân Si là / cơn của mọi sự đau khổ, phiền não, bất hạnh mà chúng sinh phải gánh chịu trong một kiếp nhân sinh.
Trải qua những bể dâu của cuộc đời, lòng tham của con người nảy sinh và ngày càng lớn dần theo năm tháng. Khi phát sinh lòng tham, chúng sinh thường sẽ sân, si dẫn đến những ý nghĩ, hành động trái với những người xung quanh. Cũng chính từ đây, để có được điều mình mong muốn và thèm khát, chúng sinh sẽ làm điều ác để thỏa mãn chính mong ước của mình.
Ví dụ, thấy người xung quanh có của cải, giàu có, nhiều tiền tài, nếu không tự có được bằng chính sức lao động của mình mà không kiềm chế được lòng tham hẳn sẽ nảy sinh ý nghĩ cưỡng đoạt, làm điều ác hại người để biến cái của họ thành cái của mình để cũng được như họ. Người vì muốn giàu có sẽ không từ thủ đoạn để đạt được nhưng đến khi có được lại ưu tư sợ mất nên cuộc sống cũng không được vui vẻ, tự tại.
Như vậy, lòng tham càng lớn sẽ càng dễ dẫn tới những hành động, ý nghĩ sai trái, làm hại người cũng chính là hại mình, gieo những nghiệp ác sau hưởng quả báo ác. Cho nên người đời hay có câu “Tham thì thâm”, tức là càng tham phúc đức càng tiêu tán.
Sân là sự nóng giận mà khi giận dữ người chịu tác động xấu đầu tiên lại là chính chúng ta, tự mình khiến cho tim mạch của mình bị tổn hại, gan thận thương tổn, máu lên dễ đột quỵ. Sự nóng giận chỉ khiến cho sự việc đi xa hơn theo chiều hướng tiêu cực, không giải quyết được vấn đề thậm chí làm cho mọi thứ trở nên phức tạp và tồi tệ hơn, ấy là hại mình hại người mà cho dù không hại người thì cũng tự chuốc lấy thiệt thòi về phần mình.
Người nào không Tham Sân Si thì tâm không khổ não, tâm không phải tranh giành, giằng xé, tâm có thể đạt tới trạng thái nhu hòa, tâm từ bi chính là căn nguyên để gieo hạt thiện lành, để sau này nhận về quả ngọt trái thơm.
Còn Si mê là sự vô minh ngu dốt, chỉ dùng cảm tính để nhận biết, đánh giá về người khác, việc khác mà không hiểu được bản chất. Việc đó sẽ dễ bị cám dỗ, dễ mắc sai lầm, không đủ tỉnh táo để có thể đưa ra hành động phù hợp hay sai trái. Ấy cũng chính là khởi / cho những bất hạnh trong hiện kiếp và cũng chính là nhân cho một quả báo không tốt đẹp ở hàng trăm, hàng ngàn kiếp sau đó nữa.
Như vậy, muốn trở nên thiện lành trước hết phải khắc chế từ bỏ Tham Sân Si, không tham muốn cái của người, không để mình trở thành nạn nhân của lòng tham vô đáy. Muốn được phúc, trước tiên chúng ta phải biết đủ, không nên sân – si với người, với đời.
Cách chế ngự Tham Sân Si
Tham – Sân – Si vốn không phải là bản chất của con người cũng như nhân quả nghiệp báo, có thể biến chuyển tùy thuộc vào hành động của từng người trong cõi nhân sinh. Để khắc chế, loại bỏ Tham Sân Si chúng ta cần:
Trước hết, mọi sự khổ đau, tâm Tham Sân Si đều từ vô minh mà ra, không có trí tuệ, tri thức thì đương nhiên không có khả năng nhận biết điều đúng sai phải trái, không đủ tỉnh táo để đánh giá mọi sự vật, mọi sự việc. Cho nên, mỗi người cần phải không ngừng học hỏi, tự giác trau dồi tri thức để có được trí óc thông tuệ.
Thứ 2, chúng ta luôn cần ghi nhớ rằng, mọi sự thiện – ác trên đời đều có quả báo, gieo nhân nào ắt gặt quả ấy, không gieo cũng không phải gặt. Vậy nên đứng trước các cám dỗ, con người phải thật tỉnh táo để nhận biết và từ chối nó, không để lòng tham có cơ hội được nổi lên như vậy mới không dẫn đến sai trái, không gieo các ác nghiệp, sau mới nhận được hưởng quả báo phước lành.
Tiếp đến, Sân hận được sinh ra cũng bởi chỉ biết mình, chỉ thích “cái của mình, cái mình thích” cho nên muốn khắc chế buông bỏ Tham Sân Si thì khi sân hận nổi lên cần phải phân tích những điều người khác đang làm với mình hoặc người thân của mình có đúng không từ đó tiết chế những cảm xúc, không trở thành nạn nhân của các cơn thịnh nộ.
Không có nóng giận thì cũng không hại thân thể, không có giận dữ thì không có lòng thù ghét và không dẫn tới lòng ghen tức, không hại người thiệt thân.
Cuối cùng, để từ bỏ Tham Sân Si chúng sinh cần biết đủ và hiểu rõ:
Biết đủ có nghĩa là thấy hài lòng với những gì mình có hoặc cái mình có thể đạt được bằng chính trí tuệ và sức lực của mình, không tham lam cái của người khác, không so sánh mình với người và cũng không nghĩ mình là nhất, mình hơn người.
Hiểu rõ về nhân quả, nhân sinh, quy luật tự nhiên của vũ tr
Nguồn: https://laginhi.com
Danh mục: News